Uzależnienia: Najnowsze odkrycia w neurobiologii
Jesteśmy przyzwyczajeni do tego, że każdy dzień przynosi postęp w nauce i technologii. Obejmuje to również neurobiologię oraz zrozumienie mechanizmów prowadzących do powstawania uzależnień od substancji oraz zachowań. Na jakiej płaszczyźnie dokonano największych przełomów?
Jednym z obszarów intensywnych badań jest genetyczna podatność na uzależnienia. Udało się stworzyć szereg modeli ukazujących, które geny są najbardziej zaangażowane w tworzenie warunków do powstania nałogu. Obejmuje to szereg aktywności w obrębie komórki, począwszy od działania receptorów na jej powierzchni, aż do zmian w kodowaniu genów w jądrze komórkowym. Obiecujące w tych badaniach jest to, że sugerują one możliwość zastosowania odpowiednich leków epigenetycznych, które mogą wpływać tłumiąco na ekspresję genów, przyczyniających się do zwiększonej podatności na uzależnienia od pewnych substancji.
Innym zagadnieniem nad którym pracuje coraz więcej naukowców jest splicing (czyt. splajsin’) alternatywny mRNA zachodzący w komórkach mózgowych. Zauważono znaczące powiązanie pomiędzy tym mechanizmem, a powstawaniem uzależnień od substancji. Idea tych zależności opiera się na fakcie, że w ludzkim genomie znajduje się ok 25 000 genów które są w stanie kodować aż kilkaset tysięcy białek. Jest to możliwe, ponieważ każdy gen składa się z kilku elementów, a mRNA, które „odczytuje” te geny, może traktować te elementy wybiórczo. Czyli w dużym uproszczeniu, jeżeli gen składa się z pięciu elementów, powiedzmy 1-2-3-4-5, to mRNA może stworzyć białko w oparciu o wszystkie lub tylko niektóre części, np.: 1-3-5, 2-4-5-, 1-2-3 itd. Istotne jest jednak to, że każdy wariant ma inne właściwości. Wielkim odkryciem jest to, że okazuje się, iż np. alkohol może wpływać na to, która kombinacja będzie przeważać. Innymi słowy etanol, może zwiększać produkcję takich typów białek w komórkach mózgowych, które zwiększają podatność na zależność od substancji. Obejmuje to zarówno zmiany w funkcjonowaniu mózgu jak i w zachowaniu danej osoby. Oznacza to, że wpływ alkoholu sięga aż do samego jądra komórki.
Przeglądając najnowsze periodyki naukowe możemy natknąć się na raporty z badań nad komórkami glejowymi mózgu i ich powiązaniem z występowaniem uzależnień. Poza neuronami to właśnie te komórki są jednym z głównych elementów tkanki mózgowej. W przeszłości uznawano, że stanowią one jedynie podporę i spoiwo dla neuronów, ale obecnie badacze coraz lepiej rozumieją ich złożoną rolę w funkcjonowaniu mózgu. Okalając synapsy, nie tylko tworzą stelaż dla tych połączeń, ale mogą też aktywnie oddziaływać na nie i wpływać na aktywność neuronów. Zauważono, że alkohol i narkotyki oddziałują na pewien rodzaj komórek glejowych (astrocyty) w taki sposób, że te zaburzają produkcję niektórych neuroprzekaźników powodując zmiany w zachowaniu danej osoby, zwiększając jej podatność na uzależnienie.
Innym polem intensywnych badań jest rola elektrostymulacji mózgu w leczeniu uzależnień. Wiadomo, że uzależnienie zmienia funkcjonowanie mózgu. Dzieje się tak m.in. ponieważ substancje takie jak alkohol lub narkotyki wpływają na przepływ sygnałów elektrycznych w mózgu, tłumiąc pewne obszary. Naukowcy analizują możliwość nieinwazyjnej elektrostymulacji głębokich obszarów mózgu w celu przywrócenia ich właściwej pracy. Prowadzone są szeroko zakrojone badania nad elektrodami, umieszczanymi na skórze głowy i kierującymi z wielu stron odpowiednio kształtowane sygnały elektromagnetyczne w taki sposób, że można koncentrować ich działanie na dysfunkcyjnych obszarach położonych głęboko wewnątrz mózgu. Umożliwia to ich ponowną aktywację i właściwy przepływ impulsów nerwowych. Pewne warianty tego typu zabiegów są już dopuszczone do użycia w USA oraz w Europie. W Klinice Wolmed prowadzimy stymulacje mózgu prądem stałym TDCS.
Przeglądając literaturę naukową omawiającą bieżące odkrycia oraz badania, możemy zauważyć, że leczenie uzależnień jest dynamicznie rozwijającą się dziedziną medycyny. Warto śledzić postęp w tej dziedzinie, ponieważ przy okazji możemy jeszcze lepiej poznać meandry działania fascynującego organu jakim jest nasz mózg.
Biblioteka Wykładów Wideo
Wideo wykłady poświęcone tematyce ludzkiej psychiki oraz problemów z nią związanych. Możesz w nich znaleźć ciekawe i pożyteczne informacje dotyczące depresji, nerwicy, stresu, wypalenia zawodowego, schizofrenii, smutku oraz naszych zmysłów. Zapraszam do oglądania!
Sprawdź sam!